กรดไขมันโอเมก้า 3 (ω-3 หรือ omega-3) เป็นโครงสร้างไขมันสำคัญในสมองและจอ ประสาทตา
กรดไขมันโอเมก้า 3 เป็นกลุ่มของกรดไขมันชนิดที่ไม่อิ่มตัวสูง เป็นหนึ่งในกรดไขมันจำเป็น (Essential Fatty acid) ที่ร่างกายมนุษย์ขาดไม่ได้ ในขณะที่ร่างกายสร้างเองไม่ได้ ต้องมาจากการบริโภคเข้าไปเท่านั้น ในสูตรโครงสร้างโมเลกุลจะมีพันธะคู่อยู่ไม่น้อยกว่า 3 แห่ง โดยพันธะคู่แรกจะอยู่ที่ตำแหน่งของคาร์บอนตัวที่ 3 นับจากปลายโมเลกุลด้านที่มีกลุ่มเมธิล (methyl group) เข้าไป ส่วนพันธะคู่ต่อไปจะอยู่ตรงตำแหน่งคาร์บอนถัดไปครั้งละ 3 ตำแหน่ง สารสำคัญในตัวมันมี 2 ตัว คือ Eicosopentaenoic (EPA) และ Docosahexaenoic (DHA)กรดไขมันโอเมก้า-3 พบได้ในไขมันปลา เมล็ดพืชบางชนิด แต่ผู้เชี่ยวชาญมากมายแนะนำว่าสตรีและเด็กควรบริโภคไขมันปลาในปริมาณจำกัด งาม่อน(งาขี้ม้อน) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Perilla frutescens ตระกูลเดียวกับกะเพรา มีปลูกภาคที่เหนือตอนบน เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอนเรียก “งามน” กาญจนบุรีเรียก “แง”
กรดไขมันโอเมก้า3 มีบทบาทสำคัญต่อโครงสร้างและการทำงานของสมอง ตับ และระบบประสาทเกี่ยวกับการพัฒนาเรียนรู้ รวมทั้งเกี่ยวกับเรตินาในการมองเห็น นอกจากนี้ยังมีบทบาทสำคัญอย่างมากต่อโภชนาการและสุขภาพของคนเรา เช่น ช่วยลดระดับโคเลสเตอรอล และไตรเอธิลกลีเซอรอล (triethylglycerol) ในพลาสมา ควบคุมระดับไลโปโปรตีน (lipoprotien) และมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบและหน้าที่ของเกล็ดเลือด จึงมีแนวโน้มก่อให้เกิดผลดีในการลดอันตรายของโรคทางเดินหายใจ โรคไขมันในเส้นเลือด โรคหัวใจและโรคซึมเศร้า
น้ำมันงาขี้ม้อน(งาขี้ม่อน)ส่งผลต่ออาหารสมองในช่วงที่ผ่านมาส่วนใหญ่จะเป็นการใช้กรดไขมันชนิดโอเมก้า-3 โดยเฉพาะ DHA (Docosaheaenoic acid) เนื่องจาก 60% ของสมองประกอบด้วยกรดไขมันและครึ่งหนึ่งในนั้นคือ DHA จากงานวิจัยทางการแพทย์พบว่าร่างกายต้องการDHA จำนวนมากในช่วงการตั้งครรภ์ และการเติบโตของทารก การเจริญเติบโตของทารกและเด็กต้องการ EPA (lecosapantanoic acid) และ DHA นอกจากนั้นการให้ EPA ในปริมาณมากกว่าปกติจะช่วยลดความผิดปกติของสมองในวัยชรา
เราพบว่าน้ำมันงาม่อนมี โอเมก้า-3 (ALA) อยู่มากถึง 60% ซึ่งปกติจะพบ โอเมก้า-3 ในน้ำมันปลา (Fish oil) เพราะฉะนั้นจึงเหมาะสำหรับคนไม่กินเนื้อสัตว์ หรือ มังสวิรัติหรือกินเจ รวมทั้งผู้ที่แพ้น้ำมันปลา เมื่อได้รับประทานน้ำมันงาม่อน โอเมก้า-3 นี้จะถูกเอ็นไซม์ (delta-6 desaturase) ในร่างกายเปลี่ยนเป็นสาร EPA, DHA ซึ่งสารทั้งสองสำคัญต่อ การสร้าง เซลแมมเบรนของสมอง
น้ำมันงาม่อนที่มี โอเมก้า-3 มีผลต่อสมองเกี่ยวกับความฉลาด ความจำในวัยทำงานและป้องกันโรคความจำเสื่อมในวัยชรา นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ป้องกันการอุดตัน ของหลอดเลือด ป้องกันโรคหัวใจและช่วยป้องกันมะเร็งบางชนิด
จากงานวิจัยยังพบว่า น้ำมันงาม่อน ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของปอดในสภาวะของโรคหอบหืด โดยการควบคุมการสร้าง eicosanoid และยับยั้งการสร้าง leukotriene
อาการสมองเสื่อม (Dementia) หรือโรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) เป็นปัญหาสำคัญในวัยชรา ในงานวิจัยพบว่า ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ที่ได้รับกรดไขมันโอเมก้า-3 เพียงพอหากเสริมด้วยวิตามีนอีจะทำให้มีอายุยืนยาวกว่า กลุ่มผู้วิจัยได้ทดลอง ในผู้ป่วย 847 ราย เป็นเวลาประมาณ 5 ปี ผู้ป่วย 2 ใน 3 รับวิตามีนอี 1000 หน่วยสากล วันละ 2 ครั้งร่วมกับยารักษา โรคอัลไซเมอร์ (สารยับยั้งฮอร์โมนคลีนเอสเทอเรส) ผลการทดลองพบว่าผู้ป่วยที่ได้รับวิตามีนอี (ทั้งใช้ยารักษาอัลไซเมอร์ร่วมด้วยและไม่ใช้) มีอัตราการตายต่ำกว่าผู้ที่ไม่ได้รับวิตามีนอี 26% “วิตามีนอีได้รับการยอมรับว่าสามารถลดอาการของโรคอัลไซเมอร์ แต่เราได้แสดงให้เห็นว่าวิตามีนอีจะช่วยยืดอายุ ของผู้ป่วยอัลไซเมอร์ด้วย” จากคำกล่าวของวาลอรี พาฟลิค นักวิจัย ศูนย์วิจัยโรคอัลไซเมอร์ และโรคความจำเสื่อม แห่งวิทยาลัยแพทย์เบเยอร์เมืองฮูสตัน รัฐเทกซัส และสมาชิกของสถาบันประสาทวิทยาของสหรัฐอเมริกา